Kwetsbaarheid vergroten? Hoezo, een leidinggevende moet toch daadkrachtig, stellig en overtuigend zijn? Ja en nee. Leiderschap betekent ook jezelf kwetsbaar kúnnen en dúrven opstellen. Waarom? Het simpelste antwoord: omdat je écht niet alles weet en de beste besluiten genomen worden als je bereid bent dit toe te geven ;-))
Dat dit veel te simpel is begrijp ik wel. Vandaar dat ik in deze blog antwoord geef op de volgende drie vragen:
- Waarom zou je kwetsbaar willen zijn?
- Wat betekent kwetsbaarheid eigenlijk?
- Hoe kun je jouw kwetsbaarheid vergroten?
Waarom zou je kwetsbaar willen zijn?
We zijn bijna allemaal groot geworden met het idee dat jezelf kwetsbaar opstellen, je emoties laten zien, een teken van zwakte is. Het is niet makkelijk, dat geef ik direct toe.
Je durft het vaak niet omdat je bang bent gekwetst te worden, bang dat een ander misbruik maakt van je openheid.
En het klopt ook dat dit kán gebeuren, vandaar dat kwetsbaar zijn met je hart én verstand moet gebeuren. Alleen maar je emoties eruit gooien, of het nu verdriet, woede of onmacht is, lucht misschien wel op, maar werkt vaak tegen je.
Emoties ervaren én leren er van een afstandje naar te kijken, dát is belangrijk.
- Wat voel ik nu op dit moment?
- Wat maakt dat ik zo geraakt wordt?
- Wat betekent dit voor mij?
De antwoorden op déze vragen zijn gevoelens en gedachten die je prima met anderen kunt delen. Dit wordt gewaardeerd en gerespecteerd is mijn ervaring. En zo niet, trek het je niet teveel aan. Het zegt dan meer over die ander dan over jou. Je bent in ieder geval eerlijk naar jezelf en dat geeft een goed gevoel, toch?
De voordelen van kwetsbaar durven zijn:
- Duidelijkheid scheppen voor jezelf en anderen door te laten zien en horen wat er in je omgaat en wat belangrijk voor je is.
- We zijn allemaal kwetsbaar als mens en als jij jezelf laat zien, nodig je de ander uit dit ook te doen, en zorg je voor verbinding.
- Wanneer je laat zien wat er bij jou speelt, stel je de ander in staat jou te helpen of rekening te houden met jouw gevoelens.
- Zeggen dat je iets niet weet, zorgt ervoor dat anderen met ideeën komen om tot een oplossing te komen.
- Een fout toegeven is laten zien dat je menselijk bent. Van fouten maken kun je leren.
- Zeg het vooral als je iets moeilijk of spannend vind. Door het gewoon uit te spreken ontspant je lichaam en creëer je weer ruimte voor jezelf.
Mijn eerste les in kwetsbaarheid. Ik was nog maar net manager van een afdeling van 30 personen, in mijn eerste leidinggevende baan. De reorganisatie en het vormen van nieuwe afdelingen was koud achter de rug. We hadden 2 strategische dagen met het MT en daar werd over plannen voor de toekomst gesproken. In die plannen ook opnieuw een reorganisatie, afdelingen bij elkaar voegen en dat soort dingen. Voor mij was het de eerste keer dat ik dit meemaakte. Ik was nog maar net begonnen en nu gaan we het alweer anders doen! De mensen zitten net op hun plek en opnieuw alles op de schop? Ik was in een lichte shock en liet de discussie aan mij voorbijgaan. Een van de directeuren zag dat ik was afgehaakt en vroeg aan mij: “Sonja, wat vind jij van de nieuwe plannen, ik heb jou nog niet gehoord.” Ik kon geen woord uitbrengen en begon te huilen. Ja, écht waar, ik begon te huilen van onmacht en boosheid vooral. Ik weet nog als de dag van gisteren dat beide directeuren het overleg staakten, morgen weer verder, en met z’n beiden en de P&O manager, met mij op sleeptouw, naar de directiekamer. Ik kon niet ophouden met huilen, het raakte mij enorm, dat ze zo bezig waren met mensen alsof het poppetjes waren. Ik zei snikkend en wel: “het gaat niet om mij, ik vind wel wat anders, ik red me wel, maar dit kun je ten opzichte van de medewerkers gewoon niet maken” en sloeg tegelijkertijd met de vuist op tafel. Afijn, we hebben wat gezeten en ik ben treurig naar huis gereden. Ik was nog niet binnen of Jaap, mijn man, zei direct dat ik dat nooit moest doen. Je moet nooit je emoties laten zien, daar wordt misbruik van gemaakt. Ik werd er niet vrolijker van. Even later de telefoon, een collega manager die belde om te vragen hoe het ging en dat ik nooit mijn zwakheid moest tonen. Tja, en daar zit je dan ’s avonds op de bank met alle onmacht en goedbedoelde adviezen. Hoe nu verder? De volgende dag zouden we namelijk verder gaan met het strategisch overleg. Ik werd rustiger en kon weer afstand nemen. Mijn emoties waren mij de baas geworden. Ik had nog nooit zoiets meegemaakt. Ik had de toekomstplannen zo groot gemaakt alsof het morgen direct zou gebeuren. En dat is natuurlijk niet zo. Plannen maken is één ding, ze uitvoeren is een heel ander verhaal.
De volgende dag was ik op tijd op het werk en de directeur had m’n secretaresse gevraagd of ik direct bij hem wilde komen als ik er was. Ik ging naar boven en vertelde hem dat ik weer mee kon doen. Ik had het de dag ervoor te groot gemaakt, het overviel me en nu kon ik er weer met afstand naar kijken. Dit heb ik vervolgens ook in het overleg met alle collega-managers gezegd en zijn we gewoon verder gegaan. Er is geen woord meer aan vuil gemaakt. Het was goed zo.
Wat betekent kwetsbaarheid eigenlijk?
In het woordenboek staat: brosheid, broosheid, fragiliteit, gevoeligheid, teerheid, teergevoeligheid, teerhartigheid, vulnerabiliteit, zwakheid.
Kwetsbaarheid is ook: een term die gebruikt moet worden om aan te geven dat wij ervan uit gaan dat individuen of gemeenschappen getroffen zullen worden door een ramp. Een land of gemeenschap kan dus in zijn geheel kwetsbaar zijn vanwege de omstandigheden. De mensen in dat land zijn dan ook kwetsbaar en hebben hulp nodig als de ramp daadwerkelijk plaatsvindt.
Kwetsbaarheid is ook: een zwakke plek in software of hardware, over het algemeen veroorzaakt door een programmeerfout. Dit kan misbruikt worden door een kwaadwillend persoon om de software te laten crashen of de computer te beschadigen.
Hmm, als je dit leest, is het niet zo vreemd dat we niet kwetsbaar willen of durven zijn, toch? De associatie met zwakheid is namelijk wel héél sterk.
Hoe dit te doorbreken?
Door kwetsbaarheid anders te bekijken en er nieuwe, betere woorden voor te vinden.
Mijn nieuwe definitie is:
Kwetsbaarheid is een combinatie van kracht én zachtheid. Jezelf als mens laten zien vanuit respect voor jezelf én respect voor de ander.
Hoe kun je jouw kwetsbaarheid vergroten?
Herken jij jezelf vooral in stelligheid en daadkrachtig zijn?
Zou jij je kwetsbaarheid willen vergroten?
Onderstaand 5 handvatten om je hierbij te helpen:
- Accepteer dat je het niet (zeker) weet.
Mijn man Jaap zegt heel vaak: “ik weet zeker dat …” waarop ik bijna altijd reageer met: “dat kun je niet zeker weten, je kunt hooguit heel sterk het gevoel hebben dat iets een bepaalde kant op zal gaan.”
Een leidinggevende die vindt dat hij het zeker moet weten doet een verkeerde aanname. Ik ben de baas, dus ik moet het weten en omdat dit zo is wordt iedere mening stellig geuit en met hand en tand verdedigd. Dit leidt ertoe dat de gesprekspartners in de verdediging of de tegenaanval gaan. De meeste dingen weet je namelijk niet zeker. De wereld is veel te complex om alles te weten. Accepteer dus dat je niet alles weet. Dit wordt ook helemaal niet van je verwacht! Door te erkennen dat je niet alles weet, creëer je ruimte bij jezelf en anderen. Durf samen met je medewerkers een open gesprek aan te gaan over oplossingen voor een bepaald probleem
- Ga het gesprek met jezelf aan.
Als er spannende situaties zijn, waarbij je (sterke) emoties ervaart, ga dan met jezelf in gesprek. Stel open vragen aan jezelf om beter te weten wat je wilt en dieper door te dringen in je eigen gedachten en gevoelens.
- Wat voel ik nu op dit moment?
- Wat maakt dat ik zo geraakt wordt?
- Wat betekent dit voor mij?
Dit soort open vragen stellen aan jezelf zorgt voor het vergroten van je kwetsbaarheid en mildheid naar jezelf en anderen.
- Organiseer tegenspraak en verbinding.
Ga geregeld zonder agenda en open in gesprek met je medewerkers. Organiseer eens in de zoveel tijd een gesprek over thema’s zoals persoonlijk leiderschap, verbinding, samenwerking, successen vieren om elkaar beter te leren kennen en begrijpen.
- Zoek een coach
Een coach kan je helpen om complexe vraagstukken te doorgronden, om je drijfveren, aannames en overtuigingen te onderzoeken. Wij hebben allemaal een diepere laag en voor een leidinggevende is het van belang die diepere laag steeds beter te herkennen en begrijpen. Juist omdat je zo’n belangrijke rol hebt in de organisatie. Er wordt naar je gekeken, er wordt op je gelet. Medewerkers nemen een voorbeeld aan jou, of juist niet. Hoe kun jij je medewerkers begrijpen, als jij jezelf niet begrijpt?
- Creëer een veilig klimaat in het werkoverleg
Niet alleen jij vindt het moeilijk je kwetsbaar op te stellen. Voor jouw medewerkers geldt vaak precies hetzelfde! Ze durven vaak niet te zeggen wat ze écht vinden omdat het niet veilig voelt. Omdat ze direct de mond wordt gesnoerd. Omdat ze niet serieus worden genomen. Omdat er heel snel overheen wordt gestapt. Omdat je het wel hoort, maar er absoluut niets mee doet. Vind je het dan gek dat ze liever hun mond houden in plaats van zeggen wat ze vinden.
Ga met elkaar in gesprek, stel vragen als iemand een mening uit die je zelf nooit bedacht zou hebben. Probeer de ander te begrijpen, voordat jezelf begrepen wordt. Hoe kun je de mening en wijsheid van anderen meenemen in het besluit dat je wilt nemen. Sluit ieder werkoverleg standaard af met de belangrijkste vraag:
“Zijn de écht belangrijke onderwerpen vandaag besproken én was er voldoende ruimte voor ieders mening én voor de verschillen?”
Mocht je nog twijfelen over de kracht van kwetsbaarheid, dan raad ik je het onderstaande TEDx filmpje aan van Brené Brown. Zeer inspirerend en écht een aanrader.
Wat is jouw belangrijkste inzicht na het lezen van deze blog?
Deel het dan hieronder.
Je doet mij en de andere lezers er een plezier mee ;-))
Ik sprak een coach, maar die begon gelijk over mediation. Dat zie ik niet zitten, maar dat durfde ik niet te zeggen.
Dus schuif ik het voor me uit. En waarom ? Omdat ik dan ‘kwetsbaar’ moet zijn en het achterste van mijn tong moet laten zien… Denk ik.